Bazı kelimeler, insanın ruhunda yankılanır. Kimi zaman bir çığlık gibi sarsar, kimi zaman da bir melodi gibi içimizi okşar. Ama en çok da suskunluğun içinde kaybolur. İşte tam da bu yüzden, "ne zaman konuşacağını bilmek" terbiye işidir.

Terbiye, yalnızca görgü kuralları değildir; insanın ruhuna işlenen bir nakış, bir irfan meselesidir. Konuşacağımız anı bilmek, bir ustalık gerektirir. Bazıları her şeyi söyleyebileceğini düşünür, ama söylediklerinin yıkıntılar arasında yankılandığını fark etmez. Oysa bir kelime, bir hayatı kurtarabilir ya da mahvedebilir.

Ahlâk, konuşanı dinlemektir. Çünkü dinlemek, sadece kulakla yapılan bir eylem değil, kalbin de dâhil olduğu bir süreçtir. Günümüzde insanlar çok konuşuyor ama az dinliyor. Dinlemeden yargılıyor, anlamadan hüküm veriyorlar. Oysa bir insanın sesi, onun ruhunun aynasıdır. Eğer ona kulak vermezsek, sadece sözcüklerini değil, varlığını da yok saymış oluruz.

Edep, konuşanın sözünü kesmemektir. İnsanlar konuşurken, sabırsızlıkla kendi söz sıralarını bekler. Oysa gerçek bir sohbet, kesintisiz akan bir nehir gibi olmalıdır. Herkesin bir hikâyesi vardır, herkesin içinden gelen bir çığlık... Bir insanın sözünü bölmek, o çığlığı yarıda kesmektir.

Ve akıl… Akıl, her konuşanı onaylamamaktır. Günümüzde birçok insan, sorgulamadan inanıyor, düşünmeden kabul ediyor. Oysa gerçek akıl, her duyduğunu doğru sanmamak, her söylenene teslim olmamaktır. Çünkü yalan, bazen en tatlı sözlerin arasına gizlenir, en güzel kelimelerin içinde can bulur.

Peki, biz hangi noktadayız? Sözlerimiz mi daha kıymetli, yoksa sessizliğimiz mi? Dinlemeyi mi biliyoruz, yoksa sadece konuşmak için mi bekliyoruz?

Belki de artık durup bir düşünmenin zamanı gelmiştir. Belki de kelimelerimizin gölgesinde kaybolmadan önce, bir an olsun sessizliğin sesini dinlemeliyiz. Çünkü bazen en anlamlı söz, hiç söylenmeyen olur.

Ve işte, bu sessizlikte vicdanın sesi duyulur…